Η μάχη των Φιλίππων

Στις 3 Οκτωβρίου του 42 π.Χ. τμήμα του στρατεύματος του Μάρκου Αντώνιου συγκρούεται με τις δυνάμεις του Κάσσιου, νότια της Εγνατίας οδού, 65 χιλιόμετρα από την αρχαία Αμφίπολη. Λόγω της ημέρας λοιπόν θα σας γράψω για την μάχη των Φιλίππων.

Στις 15 Μαρτίου του 44 π.Χ.ο Ιούλιος Καίσαρας δολοφονείται. Οι δύο  βασικοί συνωμότες και υπεύθυνοι της δολοφονίας του, Μάρκος Ιούνιος Βρούτος και Γάϊος Κάσσιος Λογγίνος, (Liberatores/απελευθερωτές) εγκατελείπουν την Ιταλία και αποκτούν τον έλεγχο του συνόλου των ανατολικών επαρχιών, από την Ελλάδα και τη Μακεδονία έως τη Συρία, καθώς και των συμμαχικών Ανατολικών Βασιλείων.

Στη Ρώμη ο  Οκταβιανός Αύγουστος,  ο Μάρκος Αιμίλιος Λέπιδος και Μάρκος Αντώνιος, στρατιωτικοί ηγέτες και υποστηρικτές του Καίσαρα,  που ελέγχουν το σύνολο σχεδόν του ρωμαϊκού στρατού στη δύση, συντρίβουν την αντιπολίτευση της συγκλήτου και ιδρύουν τη «Δεύτερη Τριανδρία».

Η τριανδρία αποφασίζει να καταδιώξει τους συνωμότες για να εκδικηθεί τον θάνατο του Καίσαρα και φυσικά να ανακτήσει τον έλεγχο των ανατολικών επαρχιών. Ο Λέπιδος παραμένει  στην Ιταλία ενώ ο Αντώνιος και ο Οκταβιανός  μεταφέρουν τα καλύτερα τους στρατεύματα, στη Βόρεια Ελλάδα. Υπό την αρχηγία του Νορβάνου και του Σάξα, 8 λεγεώνες προπορεύονται  επι της Εγνατίας Οδού και τελικά οχυρώνονται σε μια τοποθεσία κοντά στους Φιλίππους.

Οι ελευθερωτές έχουν συγκεντρώσει το στράτευμα τους, που αποτελείται από τις ρωμαϊκές λεγεώνες των ανατολικών επαρχιών και συμμάχους, στη Θράκη  και από εκεί μεταφέρουν την ελίτ της στρατιωτικής τους δύναμης στους Φιλίππους και καταφέρνουν να απωθήσουν τις λεγεώνες του Νορβάνου και του Σάξα δυτικά των Φιλίππων.

Το στράτευμα των ελευθερωτών αναπτύσσεται σε δύο υψώματα και από τις δύο πλευρές της Εγνατίας οδού σε απόσταση 3,5 χλμ δυτικά της πόλης των Φιλίππων με τα νώτα τους να καλύπτονται από αδιαπέραστους λόφους στα βόρεια και έναν υποτιθέμενα αδιάβατο βάλτο στα νότια. Ένα οχυρωματικό τείχος και μια τάφρος κατασκευάζονται προκειμένου να ενισχύσουν την οχύρωση τους.

Στόχος τους είναι να εξασφαλίσουν μια καλή αμυντική θέση και  να χρησιμοποιήσουν τη ναυτική υπεροχή τους για να αποκόψουν την επικοινωνία της Τριανδρίας με τη Ρώμη ώστε να εξαντλήσουν τις δυνάμεις της λόγω έλλειψης εφοδίων.

Στην περιοχή καταφθάνουν με το υπόλοιπο του στρατεύματος τους ο Αντώνιος ο οποίος τοποθετείται με τις λεγεώνες του στο βόρειο τμήμα της Εγνατίας σε απόσταση μόλις 1,5 χιλιομέτρων  από τις δυνάμεις του Βρούτου και ο Οκταβιανός που εγκαθίσταται νότια προκείμενου να αντιμετωπίσει τον Κάσσιο ο οποίος είναι παραταγμένος εκεί.

Το εκστρατευτικό σώμα της Τριανδρίας  αποτελείται  από δεκαοκτώ λεγεώνες, με συνολική δύναμη 90 – 100.000 ανδρών, 33.000 από τους οποίους είναι ιππείς. Ο ανεφοδιασμός τους γίνεται με δυσκολίες από την ξηρά από τις επαρχίες της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, μέσω  της Αμφίπολης που βρίσκεται σε απόσταση 65 χιλιομέτρων.

Ο στρατός των Απελευθερωτών απαρτίζεται απο δεκαεπτά λεγεώνες συνολικής δύναμης 80 – 90.000 ανδρών, καθώς και 17.000 ιππείς.  Οι δυνάμεις αυτές ανεφοδιάζονται από τις ανατολικές επαρχίες μέσω του λιμανιού της Νεάπολης (σημερινή Καβάλα), ενώ ο στόλος των 130 πλοίων που διαθέτουν αποκόπτει την επικοινωνία των αντιπάλων με την Ιταλία.

Ο Αντώνιος  μετά από πολλές  αποτυχημένες προσπάθειες, να παρασύρει τους αντιπάλους έξω από την οχύρωση τους σε μια γενική σύρραξη, δίνει διαταγή σε τμήμα της στρατιάς του να δημιουργήσει πέρασμα μέσα από τους βάλτους, με προσχώσεις, ώστε να υπερφαλαγγίσουν τις δυνάμεις του Κάσσιου στα Νότια.

Αντιλαμβανόμενος τις προθέσεις των εχθρών του,  ο Κάσσιος αρχίζει να οικοδομεί  τείχος και στέλνει τμήμα των δυνάμεων του στα έλη για ανακόψουν τις προσπάθειες των αντιπάλων. Έτσι στις 3 Οκτωβρίου του 42 π.Χ. ξεκινάει η πρώτη φάση της μάχης των Φιλίππων.

Ο Αντώνιος καταφέρνει να διασπάσει τις δυνάμεις του Κάσσιου και να καταλάβει το στρατόπεδο του ενώ την ίδια στιγμή στο Βορρά ο Βρούτος, βλέποντας την εξέλιξη, επιτίθεται αιφνιδιαστικά στο στράτευμα του Οκταβιανού και καταφέρνει να το απωθήσει στους βάλτους.

Η σκόνη που έχει σηκωθεί από τη σύγκρουση των αντίπαλων στρατευμάτων μηδενίζει την ορατότητα. Ο Κάσσιος ο οποίος έχει αναγκαστεί να οπισθοχωρήσει με τους άντρες του,  αγνοεί την επιτυχή επίθεση του Βρούτου και λαμβάνοντας ως δεδομένο πως έχουν και οι δύο ηττηθεί, αυτοκτονεί.

Χωρίς τον στρατηγικό νού της επιχείρησης ο Βρούτος επιλέγει να  οχυρωθεί στις θέσεις του, περιμένοντας την εξασθένιση των αντιπάλων που θα φέρει η έλλειψη ανεφοδιασμού. Επι τρείς εβδομάδες δέχεται την συνεχή την πίεση του Αντώνιου που προσπαθεί προωθώντας τους άνδρες του μέσα από τους βάλτους, να τον αναγκάσει να αναπτυχθεί.

Παρόλο που η πρόθεση του Βρούτου είναι να αποφύγει την σύγκρουση με κάθε μέσο, οι επικεφαλής και οι σύμμαχοι του στερούμενοι αποθέματος υπομονής, αυτόβουλα πυροδοτούν  την δεύτερη φάση της σύρραξης. Στις 23 Οκτωβρίου οι άνδρες του Βρούτου έρχονται αντιμέτωποι με το στρατό του Οκταβιανού και του Αντώνιου, σε  μάχη .

Η συμπλοκή γίνεται σώμα με σώμα και εξελίσσεται σε κυριολεκτική αιματοχυσία. Ο στρατός του Βρούτου αναγκάζεται να οπισθοχωρήσει και οι δυνάμεις του Οκταβιανού κατορθώνουν να  καταλάβουν τη θέση του στρατοπέδου τους. Περικυκλωμένος και με το στράτευμα του να έχει τραπεί σε άτακτη φυγή ο Βρούτος αυτοκτονεί.

Σύμφωνα με την παράδοση που αναφέρει ο Πλούταρχος αρκετούς μήνες πριν την μάχη ο Βρούτος βλέπει ένα ο όνειρο στον οποίο τον επισκέπτεται μια σκιώδης μορφή. Όταν ο Βρούτος της απευθύνει την ερώτηση ποιος είσαι και τι θέλεις, η μορφή του απαντά «οψόμεθα εις Φιλίππους» δηλαδή θα τα πούμε στους Φιλίππους. Λέγεται πως την νύχτα πριν την τελική μάχη είχε και πάλι δεί το ίδιο όραμα.

Σύμφωνα  πάλι με  τον Πλούταρχο, ο Αντώνιος κάλυψε το νεκρό σώμα του Βρούτου με πορφύρα, σε ένδειξη σεβασμού, καθώς στο παρελθόν είχαν υπάρξει φίλοι και εξαιτίας της προστασίας του Βρούτου κατά την εκτέλεση της συνομωσίας ο Αντώνιος είχε διαφύγει την εκτέλεση.

Η μάχη  αυτή, επισφράγισε την συντριβή των Δημοκρατικών δυνάμεων της ρώμης, σηματοδότησε την αρχή της ανόδου  του Αντώνιου και θεωρήθηκε ένα κοσμοϊστορικό  για την εποχή γεγονός.

Τελευταία, η μάχη των Φιλίππων  συγκεντρώνει για μια ακόμη φορά το παγκόσμιο ενδιαφέρον, καθώς αποτελεί έρεισμα της αρχαιολογικής έριδας σχετικά με τον περίφημο Τύμβο της Αμφίπολης, ο οποίος κατά μια, έντονα αμφισβητούμενη, εκδοχή δημιουργήθηκε ως ηρώο για να τιμήσει του νεκρούς αυτής της μάχης.

Πηγές